Bedava Doğal Gazın Ardından Erteleme Geldi: BOTAŞ’ın Rusya Ödemesi Hakkında Söyledikleri ve Söylemedikleri
Karadeniz’deki rezervlerle bu ay ‘doğalgazınız karşı tablodan arz ediliyor’ başlığıyla gönderilen fatura sms’leri gündemden düşmezken, ekonomistler BOTAŞ’ın gündeme gelen ertelenen ödemelerini inceledi. geçen aylar
2023 yılı Ocak ayının ortalarında açıklanan Merkezi Yönetim Bütçesi sonuçlarına göre, “Botaş’ın Rusya’ya yaptığı gaz ödemeleri” Kasım ve Aralık aylarında “sıfır” idi.
Gazeteci ve ekonomist Uğur Gürses, Ekonomi Alla Turca adlı kişisel blogunda ‘Rusya gaz ödemesini erteledi’ başlıklı yazısında ayrıntılara değindi.
Eylül 2022’de açıklanan OVP’de hükümetin zamların hissedilmemesi için verdiği sübvansiyon dahil bütçe açığı 461 milyar TL olarak öngörülürken, yıl sonunda 139,1 milyar TL’ye geriledi. Kısacası ‘bütçe açığı’ azalmıştı(!).
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de “bütçe başarısı” ile gurur duyuyordu. Tabloda Botaş sübvansiyonu yoktu.
Söylentilere göre ‘Botaş’a Rusya tarafından erteleme imkanı sağlandığı’ konusu açıklanmadı.
Ancak bunun Putin’den bir seçim temeli olduğu düşünülüyordu. Yaklaşık 20 milyar dolarlık bir gecikme hükümetin elini rahatlatıyordu.
Ardından Tahtakale veya Kapalıçarşı piyasasındaki döviz kuru, “resmi kurun”, “bankalararası piyasanın” yüzde 5-6 üzerinde oluşmaya başlamasıyla dikkatleri üzerine çekti. Merkez Bankası olmadığı açıklandı. Ardından süreçlerin Botaş ile ilgili olduğu iddia edildi.
‘Aslında Botaş’ın haberi Eylül 2022’de Bloomberg tarafından yapıldı’, bir aracı kurumun da piyasadan ‘etkin bir şekilde toplandığı’ söylendi.
Merkez Bankası bilgilerini okuyanlar TCMB’nin efektif kasasında 7 milyar dolarlık artış gördü. TCMB’nin ‘etkin topladığı’ haberi ağustos ayında yazılmıştı.
Burada bazı muhasebe soru işaretleri veya boşluklar vardı.
Ancak TCMB’nin efektif kasası 2023 yılı Şubat ayına kadar artmaya devam ederek 10 milyar dolara yaklaştı.
3 Mart itibariyle bu şişlik eridi. Bunun nereye gittiğine bakan Gürses, TCMB’nin ‘piyasaya döviz satmak için kullandığı hesaptaki likit döviz varlıklarının azaldığını’ belirtiyor.
Kamu kesiminde, özellikle enerji şirketlerinde dış ödemeler yüksek meblağlardan oluşurken, bu işlemlerin piyasayı etkilememesi için Merkez Bankası denetleyici oluyor.
2006 yılında özelleştirilmeden önce kamuda olan Tüpraş’ın bankalarla da pazarlık yaptığı görülürken, TCMB’nin ham petrol alımlarına aracılık ettiği görüldü.
Ancak bu tezlerde, geçtiğimiz günlerde Botaş’ın açıklaması görülürken, TCMB’nin Kapalıçarşı’daki bu yüklü işlemler için Botaş’ı kullanması mantıklı görülmedi.
Botaş, “ödenmemiş” borç olmadığını belirtirken, karşılıklı anlaşma ile ertelemenin ödenmemek olmadığını anlamak için finans ve ekonomi bilmek değil, Türkçe okuyabilmek yeterli.
Bu konuda 16 Kasım 2022’de TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda İYİP Milletvekili ve eski Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, Enerji Bakanı’na erteleme sorusunu sormuş, Bakanlıktan yazılı yanıt verileceği duyurulmuştu. Bakan. Gürses, Yılmaz’a cevap verilmediğini öğrendiğini belirtiyor.
İlerleyen günlerde Haber Global kanalında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Sönmez’e bu soru yöneltilirken tedbirin 20 milyar dolar olmadığını söyleyerek ertelemeyi kabul etti ancak ne kadar olduğundan bahsetmedi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in açıklaması 1 saat 5 dakika sonra görülüyor.
Bloomberg muhabiri Beril Akman, 4 Mayıs 2023’te Enflasyon Raporu 2023-2’nin sunumunun ardından düzenlenen soru-cevap bölümünde Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nu yanıtlarken, Bakan Sönmez’in sorduğu soruyu, “Bir ödemelerin ertelenmesi konusunda mutabakata varıldı”, “Böyle bir bilgimiz yok. Hayır” yanıtı geldi.
Uğur Gürses de konuyu sosyal medyadan paylaştı ve yorumlar gecikmedi.
?
?
?
?
?
?
?
?
